In dit schrijven leg ik je uit waarom ik terug ga naar mijn oorspronkelijke naam “Anna Maria”.
Ik ben bijna veertien en zit in de trein vanuit Groningen onderweg naar een school waar ik niet naartoe wil. Ik overweeg om door te rijden, naar de grote stad Utrecht of nog verder, maar bedenk dat ik dan niet weet hoe het dan verder moet, zonder thuis. Zodra ik de school-waar-ik-niet-naartoe-wil binnen ben, loop ik naar de administratie. “Mijn naam staat verkeerd in het systeem. Ik ben ‘Marieke’ “. zeg ik. Mijn naam wordt administratief veranderd. Sindsdien heet ik ‘Marieke’.
De naam wordt me lief. Ze staat voor het deel van mij dat zich niet neerlegt bij de status-quo. Ik heb gestudeerd onder deze naam, ben moeder geworden onder deze naam, werk onder deze naam, publiceerde onder deze naam. ‘Marieke’ is begonnen als een protestnaam, de naam die staat voor mijn eigen levensweg toen ik het kinderpad verliet. Die naam heeft toen zo moeten zijn. Nu ik dit zo opschrijf, voelt het een beetje als een afscheid van ‘Marieke’.
Het zaadje voor de verandering van mijn naam, werd veertien jaar geleden gepland door rabbijn Nava Tehila. Ze had een lezing gehouden over namen, de betekenis en je roeping. Naderhand praatte ik er met haar over door. Ik vertelde haar voor het eerst van mijn leven waarom ik “Marieke” heette. “Maar ben je dat?” vroeg ze. Die vraag bleef hangen.
Het woord ‘roepnaam’ zegt alles. De naam waarin je wordt geroepen. De naam die je ouders je geven. Mijn ouders noemden me Anna Maria Elizabeth. De eerste twee namen, mijn roepnaam, zijn naar de ouders van mijn vader en de laatste naam omdat ze dat ‘gewoon mooi vonden’. Ik heb gezocht naar de betekenis. Anna komt van het Hebreeuwse ‘Gannah’ en betekent ‘genade’, ‘begenadigde’ en ‘liefdevol’. (etymologiebank z.d.) Christelijk-cultureel wordt ‘Anna’ vaak gezien als de grootmoeder van Jezus. ‘Maria’ is de vergrieksing van het Hebreeuwse “Mirjam”, het zou afgeleid kunnen zijn van ‘Mara’, en dat betekent ‘bitterheid’ (Meertens Instituut z.d.) Andere bronnen zeggen dat de naam oorspronkelijk uit het Egyptisch stamt, daar betekent het ‘Schoonheid, welgevormde’ (beter). De Etymologiebank (leukste site van internet) houdt het vooral op de herkomst vanuit het Christendom als zijnde de moeder van Jezus. Door een vergissing van bijbelvertaler Hiëronymus wordt ‘Maria’ ook vertaald als ‘Stella Maris’, ster van de zee (Maria Sterre Der Zee – Parwiki, z.d.), vaak de gids van zeelieden. Ik zie dat voor me, een donkere zee met een ster die je de weg wijst. Elizabeth tenslotte, de naam die mijn ouders gaven als extraatje, komt van het Hebreeuwse Eli Sheva, wat betekent “God heeft gezworen.” Prachtige toegift, toch?
De vraag is hoe je geroepen wordt. En waartoe. Als Maria (‘Marieke’ is daar de verbastering van) ben ik geroepen om nieuwe wegen te bewandelen, om te onthullen en te schrijven, om moeder te zijn. Ik heb het met bloed, zweet en vreugde gedaan en zal het blijven doen. Als Anna Maria ben ik nog steeds geroepen om nieuwe wegen te ontdekken. Maar ik voel me nu, na mijn vijftigste, geroepen om die wegen ook aan andere mensen te tonen en ze daar in voor te gaan, ze te leren hoe ze zelf de levensstroom herkennen. Het is de toevoeging van ‘Anna’ de begenadigde, liefdevolle. Daartoe volg ik de opleiding VU Faculteit Religie en Theologie . Er is een verschil in hoe ik in het leven sta als Marieke en als Anna Maria. Stond Marieke meestal op de stand ‘nadenken, knallen en door’, bij het deel van theologie ben ik voorzichter. Kan ik het wel? Ik ben in een nieuw en ander landschap gekomen. Een verkennend en voelend landschap, dat er vanuit gaat dat de wereld niet bestaat uit alles wat we aan kunnen raken en begrijpen. Het is veel groter en veel meer. Het is een andere levensinstelling om als mens in dit onbegrijpelijk grote universum te staan, samen met al die andere medeschepselen. ‘Anna’ is het eerste deel van mijn oorspronkelijke roepnaam. Als ik tot me door laat dringen wat ‘begenadigde’ betekent, word ik stil. Misschien kon ik tot voor kort onbewust nog niet accepteren om begenadigd te zijn. Alleen vanuit die stilte kan ik voorganger worden.
Maria (Marieke) is ondertussen niet weg. Ik zal nooit stil houden wat er in dit leven gebeurt, aan recht en onrecht, ik zal blijven bevragen wat het waarom is van het waartoe. Maar het besef dat we niet alleen zijn, het besef van begenadigd zijn, doet me verstommen. Anna is terug gekomen. Vanuit de stille basis van verwondering blijf ik lawaai maken.
Een naamsverandering is niet niks, zeker niet voor jou, lieve lezer. Het is even schakelen. Ik zou het fijn vinden als je mij vanaf nu Anna Maria noemt. Niet erg als je je vergist. Ik doe dat zelf ook nog. Het zal wennen zijn, vooral aan het begin. Maar het aller belangrijkste in dit proces vind ik toch wel wat mijn ouders vinden van deze naamsverandering. Zij hebben ‘Anna Maria’ als naam voor mij gekozen. Toen moesten ze decennialang ‘Marieke’ zeggen en nu weer terug, wat zijn dat voor rare strapatsen? Ik besef dat ik om een omschakeling van ze vraag (en niet alleen van mijn ouders).
Mijn ouders zijn er nog. Ik vind dat ik dit alleen kan doen met hun toestemming, ik realiseer me meer dan ooit dat ze mijn wortels zijn en dat ze me vleugels hebben gegeven. Het is een kwestie van respect. Mijn vader ziet het wel zitten. “Zo hebben we je genoemd, vroeger. Dus waarom niet?” Mijn moeder zit voor de open haard, haar vaste plek. Ik voel de liefde die ze ook moet hebben gehad toen ik geboren werd en ze me voor het eerst bij mijn naam noemde, ruim 51 jaar geleden. “Hoe zou je het vinden als ik me weer Anna Maria ga noemen?” vraag ik. Ze lacht. “Dat ben je altijd geweest. Dat ben jij.” antwoordt ze.
Anna Maria van Willigen
Utrecht, 17 januari 2025
(bronnen bij alinea over betekenissen en herkomst)
Etymologiebank. (z.d.). Maria. Geraadpleegd op 17-1-25, van https://etymologiebank.nl/trefwoord/maria2
https://www.heiligen.net/namen/M/MYRIAM~ABMARIA.php
Maria Sterre der Zee – Parwiki. (z.d.-b). https://www.katholiekelsloo.nl/index.php?title=Maria_Sterre_der_Zee
Meertens Instituut. (z.d.-a). NVB – verklaring voornaam anna. https://nvb.meertens.knaw.nl/verklaring/naam/anna
Meertens Instituut. (z.d.). NVB – verklaring voornaam maria. https://nvb.meertens.knaw.nl/verklaring/naam/maria
